De Bermudadriehoek
Volgens Wikipedia: De denkbeeldige driehoek tussen Miami, de Bermuda’s en Puerto Rico. De Bermudadriehoek werd bekend doordat vlieg- en vaartuigen er op mysterieuze wijze in verdwenen zonder dat er ooit nog een spoor van werd gevonden. Levensgevaarlijk dus, maar de kans dat je er ongemerkt in de buurt komt en erin verdwijnt is erg klein.
De Drama-driehoek op de werkvloer
Niet levensbedreigend, maar wel ongemakkelijk, onprettig en reuze vermoeiend. De kans dat je erin gezogen wordt ligt elke dag op de loer dus alertheid is geboden.
De dramadriehoek geeft inzicht in onze ingesleten, vaak onbewuste manier van communiceren op de werkvloer (en ook privé). De driehoek maakt duidelijk waarom onze communicatie wel/niet effectief is en geeft suggesties hoe het beter zou kunnen.
De drie hoekpunten = 3 posities van de dramadriehoek
Als mensen, zowel leidinggevenden als medewerkers, onvolwassen met elkaar communiceren zijn er 3 posities die ze kunnen innemen. Zodra je één van de drie posities inneemt leidt dit meestal tot een drama. Het drama bestaat uit conflicten, teleurstelling, frustratie en het gevoel door de ander niet serieus genomen te worden. Vaak leidt het drama tot afhaken, een breuk tussen de betrokken personen.
Het drama ontstaat omdat niet op een gelijkwaardige manier met elkaar gecommuniceerd wordt:
- Aanklagers vinden anderen minderwaardig en niet-OK
- Slachtoffers vinden zichzelf minderwaardig en niet-OK
- Redders zien anderen als minderwaardig en niet-OK
Positie 1: de Aanklager
De Aanklager maakt de ander verwijten en komt zelf niet met oplossingen. Zij is vooral boos, kritisch en verwijtend. Zij legt de schuld van haar ontevredenheid graag bij de ander. De Aanklager voelt zich beter dan de ander.
Kenmerkende uitspraken/gedrag van de Aanklager:
- “Jij weet/kan ook niets”
- “Kijk eens wat jij mij aandoet”
- “Jij bent… (lui, egoïstisch, traag van begrip, etc. etc.)
- “Het is met jou altijd hetzelfde liedje“
- “Ik had je hiervoor toch gewaarschuwd!”
Positie 2: het Slachtoffer
Het Slachtoffer is degene die” iets niet kan” of die vindt dat hij de dupe is geworden van een gebeurtenis en dat luid en duidelijk kenbaar maakt. Hij voelt zich onmachtig en kan/wil geen verantwoordelijkheid nemen voor wat hem allemaal is aangedaan en overkomen. Hij zoekt (onbewust) iemand die hem naar beneden haalt (Aanklager) of iemand die hem helpt (Redder) omdat hij zielig is. Zelfmedelijden en aangeleerde hulpeloosheid horen bij het Slachtoffer.
Kenmerkende uitspraken/gedrag van het Slachtoffer:
- “Help, help, ik kan/weet het niet; ik heb je nodig“
- “Ik geef het op hoor”
- “Ja maar…”
- “Jij bent mijn laatste hoop, wat moet ik doen?“
- “Daar kan ik niets aan doen”
Positie 3: de Redder
De Redder is de rol van iemand die altijd aan het zorgen is voor iedereen. De Redder zoekt Slachtoffers en helpt hen (on)gevraagd en neemt hun probleem over. Hij denkt te weten wat goed is voor de ander en behandelt anderen daarmee automatisch als afhankelijke slachtoffers. De Redder is verongelijkt want hij heeft het idee dat hij de gaten die anderen laten vallen moet dichtlopen. Gevolg is dat de Redder het idee heeft dat hij het hardst werkt van allemaal.
“De Redder is als een rijinstructeur die zelf maar achter het stuur blijft zitten om het goed voor te doen”
Kenmerkende uitspraken/gedrag van de Redder:
- “Laat mij het maar even doen”
- “Volgens mij kun je beter… doen “
- “Ik doe dit voor jou hoor…”
- “Als ik jou was zou ik…doen
Aanklager, Redder en Slachtoffer versterken elkaar én lokken elkaars gedrag uit.
Het drama in de communicatie ontstaat doordat de 3 hoofdpersonen elkaar gijzelen en elkaars gedrag oproepen en uitlokken. Uiteindelijk wordt er niemand beter van en kom je in een negatieve spiraal terecht. Als de spanning in onvolwassen communicatie oploopt wordt het extra gecompliceerd. Mensen kunnen dan ineens van rol kunnen wisselen. De Redder die bijvoorbeeld een collega heel lang de hand boven het hoofd heeft gehouden heeft er opeens genoeg van en raakt gefrustreerd en wordt dan plotseling aanklager: “Ik stop hiermee en steek geen energie meer in jou; je wil toch niet veranderen”. Zo’n uitspraak maakt de ander tot Slachtoffer en wellicht zelf tot Aanklager: “Ik ben het beu dat alles op jouw manier moet. Ik pik dit niet meer en ga jij nu eerst maar eens zorgen dat…”
Check: Doe ik het zelf ook?
- “Als je veel Slachtoffers tegenkomt stel jij je wellicht vaak op als Redder of Slachtoffer”
- “Als jij veel Aanklagers tegenkomt stel jij je wellicht vaak op als…”
- “Als jij veel Redders tegenkomt stel jij…”
Hoe kom je uit de Dramadriehoek?
Het is niet erg dat je af en toe in de dramadriehoek komt, dat overkomt iedereen.
Als je er met enige regelmaat in vastloopt en een ander verloop van de communicatie wenst: neem de regie en stap over naar: communiceren vanuit de Winnaarsdriehoek
In het artikel over de Winnaarsdriehoek kun je lezen hoe je uit de Dramadriehoek kunt stappen en wat je kunt doen als je leidinggevende, je collega’s of je medewerkers gedrag uit de Dramadriehoek vertonen.
Credits afbeelding: yashima