Het ijsbergmodel van McClelland: kijk ook eens onder water

De langste weg die een mens in zijn leven moet afleggen is de 50 centimeter om zijn hoofd met zijn hart te kunnen verbinden.

Schematisch gezien bestaat elk mens, dus ook een manager, uit 4 onderdelen:

• Je hoofd vol met denkkracht, waarbij dat denken gestuurd wordt door opvattingen, waarden en normen.
• Je hart bepaalt wat je passie is en wat je uiteindelijk wilt.
• Je buik is het gebied waar je je emoties voelt en dat een signaal afgeeft om in actie te komen.
• Je handen en je lichaam zijn de lichaamsdelen waarmee je uiteindelijk je dingen doet.

Een congruente manager is iemand waarvan de buitenwereld zegt: die persoon is iemand waarbij de 4 bovengenoemde gebieden aanwezig en uitgebalanceerd zijn.

Een goede leidinggevende is daarom een hardt mens: hij heeft een koel hoofd met harde kennis en deskundigheid en een warm hart. Van de karaktereigenschappen en drijfveren van mensen zien we echter meestal maar een kleine gedeelte. Een groot deel is niet zichtbaar en is spreekwoordelijk onder water.

Het ijsbergmodel van McClelland

De Amerikaanse psycholoog McClelland was een van de eersten die het beeld van de ijsberg gebruikte om meer duidelijkheid te geven over het zichtbare gedrag van mensen. In het zichtbare topje van de ijsberg zien we de kennis, vaardigheden en het gedrag van mensen.

Onder water bevinden zich het denken en willen van mensen. Eigenschappen als normen, waarden, overtuigingen, zelfbeeld, persoonlijkheid, drijfveren en motieven zijn daardoor niet direct zichtbaar. Deze eigenschappen sturen echter wel het gedrag en de vaardigheden van mensen.

Wil je gedragsverandering tot stand brengen, dan is het daarom belangrijk om ook naar de eigenschappen onder het water te kijken. We zien helaas vaak in de praktijk dat leidinggevenden en organisaties vooral naar het gedrag van mensen kijken met als gevolg dat duurzame gedragsverandering niet tot stand wordt gebracht.

Wat is de uitdaging voor managers?

Als we onszelf en anderen willen begrijpen en samen willen werken met collega’s dan is het noodzakelijk om te snappen wat er onder de waterlijn gebeurt zowel bij onszelf als bij anderen.

Zelfkennis en zelfinzicht zijn dus een essentiële eerste stap om jezelf te kunnen managen. Dit vraagt ook inzicht in je eigen emoties. De volgende stap, samenwerken met en leidinggeven aan anderen gaat een stuk makkelijker als je geleerd hebt hoe je onder water kunt kijken. Deze kennis moet je zelf verwerven, maar je hoeft het niet alleen te doen.

Credits afbeelding: ravas51