Self-efficacy. Betekenis zelfeffectiviteit & vergroten

Uit ervaring weet ik dat veel leidinggevenden van plan zijn om het komende jaar in ieder geval:

• Iets meer te delegeren
• Iets geduldiger te zijn richting hun medewerkers
• Iets meer coachend leiding te geven

Kort samengevat: te investeren in de ontwikkeling van hun medewerkers. Dit is uiteraard in het belang van die medewerkers maar minstens net zoveel in het belang van de manager en de organisatie.

Want als bovenstaande goede bedoelingen in daadwerkelijke actie worden, omgezet krijgt een manager op termijn medewerkers met meer zelfvertrouwen en veerkracht en welke organisatie en manager wil dat nou niet?

En hier komt het begrip self-efficacy of zelfeffectiviteit om de hoek kijken. In dit artikel lees je wat self-efficacy is, voordelen, hoe je jezelf kunt evalueren, en hoe je tot slot de self-efficacy van medewerkers kunt vergroten.

Self-efficacy betekenis

Wat is self-efficacy? Self-efficacy is het vertrouwen van een persoon in de eigen bekwaamheid om met succes een bepaalde taak te volbrengen of een probleem op te lossen. De Nederlandse vertaling voor self-efficacy is zelfeffectiviteit. Zelfeffectiviteit is het geloof van een persoon in zijn vermogen om in een bepaalde situatie te slagen.

Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk wel dat ik het kan!

Pipi Langkous

Het gaat dus om het geloof in eigen kunnen. En mensen met veel geloof in eigen kunnen gebruiken hun vaardigheden sneller en blijven dat ook langer doen bij tegenslag. Ze zetten langer door en geven minder snel op.

Het concept self-efficacy werd in 1977 door de psycholoog Albert Bandura geïntroduceerd in zijn artikel Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. In dit artikel verklaart Bandura hoe verschillende behandelingen psychologische veranderingen teweegbrengen. Hij stelt dat deze behandelingen het geloof in eigen kunnen, oftewel zelfeffectiviteit, versterken. In de jaren hierna werd zelfeffectiviteit een populair onderwerp voor wetenschappers. Redenen hiervoor is dat self-efficacy invloed op veel zaken heeft, zoals psychologische gesteldheid en motivatie.

Voordelen van hoge self-efficacy

Een hoge mate van zelfeffectiviteit biedt verschillende voordelen. Mensen met een sterk gevoel van zelfeffectiviteit:

• Ontwikkelen een diepere interesse in de activiteiten waaraan zij deelnemen
• Vormen een sterker gevoel van betrokkenheid bij hun interesses en activiteiten
• Herstellen snel van tegenslagen en teleurstellingen
• Bekijken uitdagende problemen als taken die je onder de knie moet krijgen

Nadelen van lage self-efficacy

Een slechte zelfeffectiviteit kan daarentegen een aantal schadelijke gevolgen hebben en uiteindelijk zelfs leiden tot het tegenovergestelde van zelfeffectiviteit: aangeleerde hulpeloosheid. Mensen met een zwak gevoel van zelfeffectiviteit:

• Vermijden uitdagende taken
• Geloven dat moeilijke taken en situaties hun mogelijkheden te boven gaan
• Focussen op persoonlijke tekortkomingen en negatieve resultaten
• Verliezen snel het vertrouwen in persoonlijke capaciteiten
• Geven sneller op; zetten minder door

Voor organisaties is de self-efficacy van medewerkers dus een belangrijk middel. Leidinggevenden kunnen namelijk de prestaties van medewerkers verbeteren door de self-efficacy van deze medewerkers te verhogen.

Je eigen zelfeffectiviteit evalueren

Om snel je eigen niveau van zelfeffectiviteit te beoordelen, kun je jezelf de volgende vragen stellen. Let op, dit is geen officiële test voor self-efficacy, maar een eenvoudige vragenlijst om meer inzicht te krijgen in je zelfeffectiviteit

• Heb ik het vertrouwen dat ik problemen kan oplossen als ik bereid ben hard te werken?
• Geloof ik in mijn vermogen om mijn doelen te bereiken?
• Kan ik onverwachte gebeurtenissen effectief aanpakken?
• Herstel ik snel na stressvolle situaties?
• Blijf ik doorzetten, zelfs wanneer dingen moeilijk zijn?
• Ben ik in staat om oplossingen te bedenken bij het tegenkomen van problemen?
• Presteer ik goed onder druk?
• Kan ik kalm blijven, zelfs in chaotische omstandigheden?
• Richt ik me op mijn vooruitgang in plaats van overweldigd te raken door wat er nog moet gebeuren?
• Geloof ik dat hard werken uiteindelijk zijn vruchten afwerpt?

In de praktijk zijn zelfeffectiviteit en emotionele intelligentie aan elkaar gerelateerd. Mensen met een hoge zelfeffectiviteit beschikken vaak ook over een hoge emotionele intelligentie.

Zelfeffectiviteit vergroten

Eindverantwoordelijk leidinggevenden kunnen op veel verschillende manieren aan zelfeffectiviteit in organisaties werken. Belangrijk is dat medewerkers eigen positieve ervaringen op kunnen doen. In de rol van coach kun je medewerkers met zelfvertrouwen en positieve verwachtingen in de actiestand zetten; belemmerende overtuigingen wegnemen; problemen of fouten niet bagatelliseren maar bespreekbaar maken etc.

In een klassiek artikel (2011) in Harvard Business Review geeft George Everly Jr. vier concrete aanbevelingen die op deze rollen aansluiten:

1. Mensen floreren bij succes. Creëer een werkomgeving met de hulpmiddelen waarmee medewerkers succesvol kunnen zijn.
2. Mensen leren van anderen. Stimuleer formele en informele professionele leeromgeving. Introduceer jonge medewerkers bijvoorbeeld in succesvolle werkgroepen om hen sneller succesvol te laten zijn. Wijs een mentor toe die moeiteloos een taak uitvoert die de medewerker nog lastig vindt. Zorg dat deze mentor vragen stelt zoals; “Wat denk je, Hoe ervaar je dit? Wat geloof je over jezelf als je deze taak uitvoert?”
3. Stimuleren, ondersteunen, en mentorschap zijn cruciaal. Persoonlijke aandacht is een belangrijke beïnvloedingsmogelijkheid voor veerkracht. Als iemand iets succesvol heeft afgerond, dan geeft dat de medewerker het vertrouwen dat het de volgende keer ook weer gaat lukken.
4. Werkdruk en -stress hanteerbaar maken is cruciaal. Het aanbieden van leerprogramma’s hierin verhogen de productiviteit, verbeteren de kwaliteit, verminderen verzuim en verbeteren de gezondheid van medewerkers.

Want als bovenstaande goede bedoelingen in daadwerkelijke actie worden omgezet krijgt een manager op termijn medewerkers met meer zelfvertrouwen en veerkracht en welke organisatie en manager wil dat nou niet? Uit eigen ervaring weten we dat een coachende stijl van leidinggeven en secure base leadership heel goed aansluiten om de zelfeffectiviteit van medewerkers te vergroten. Micromanagement heeft daarentegen een negatieve invloed op de zelfeffectiviteit van je medewerkers.

Photo by Blake Weyland on Unsplash