Is ons team zelfsturend of zelforganiserend?

Zijn we nu een zelfsturend of zelforganiserend team? Goede vraag, want deze begrippen worden in organisaties, boeken en vakbladen dwars door elkaar heen gebruikt. Nogal verwarrend dus. Toch is er volgens ons een verschil wat je als team echt moet weten.

Zelfsturende teams bepalen hun eigen richting en kaders

Zelfsturende teams, hebben zoals het woord al aangeeft, zelf het stuur helemaal in handen. Ze bepalen hun eigen richting en kaders, gegeven hun globale opdracht. Met richting bedoelen we de door het team te bereiken organisatiedoelen. En met kaders de professionele grenzen die het team voor zichzelf vaststelt. Dus dat is een klant en dat niet, dat is kwaliteit en dat niet, dat hoort bij onze taken en dat niet. Een zelfsturend team is dus eigenlijk een (bijna) zelfstandig opererend organisatieonderdeel. Het enige dat een zelfsturend team  inperkt zijn de algehele richting en kaders van de organisatie en, indien van toepassing, de wet. Een zelfsturend team moet zichzelf  beoordelen en aan het hogere management onderbouwd een passende collectieve beloning vragen, die vervolgens al of niet wordt gehonoreerd.

Voor zelforganiserende teams liggen de kaders vast

Voor zelforganiserende teams liggen de organisatiedoelen en randvoorwaarden echter vast. Er is een hiërarchisch leidinggevende van het team die dat periodiek vooraf bepaalt. Ook beoordeelt de leidinggevende aan het einde van de periode de door het team behaalde resultaten en kent op basis hiervan een collectieve beloning toe. Maar daarmee houdt de sturing ook op. De leidinggevende helpt het team om zijn zelforganisatie rondom het werkproces te optimaliseren. Hij fungeert als klankbord, neemt hindernissen weg en zorgt als facilitator voor alle middelen die het team echt nodig heeft om binnen de vastgestelde kaders de vooraf bepaalde organisatie- en teamdoelen te behalen. Een zelforganiserend team heeft dus een mandaat en kan binnen die regelruimte zelf dagelijkse werk, doelen en organisatie bepalen.

Een zelfsturend team bepaalt het ‘wat en hoe’ en een zelforganiserend team het ‘hoe’

Dus wat zijn jullie eigenlijk als team? Zelfsturend of zelforganiserend?

Het is geen doel op zich

Verder willen we nog even kwijt dat een zelfsturend of zelforganiserend team geen doel op zich is. Het is een middel – een organisatorische inrichtingskeuze, om de continuïteit en het succes van de organisatie te borgen en te versterken. Deze organisatievorm moet dan ook heel goed passen bij de ontwikkeling in de markt en in het vak, de werkprocessen, de klanten en het type producten of diensten. Is dat bij jullie organisatie het geval?

In het handboek “Werken, leren en leven met groepen” (2003) geeft S. Tjepkema een heldere uiteenzetting over de oorsprong van zelfsturende teams en verkent zij de kenmerken en de grenzen van zelfsturing. Deze reflectie is in onze ogen een voorwaarde voor een succesvolle ontwikkeling van zelforganiserende teams, waarin het team zich duurzaam en creatief organiseert binnen de context (het wat) van de organisatie.

Credits afbeelding: Steve Jurvetson