Wat is emotionele intelligentie (EQ)?

Vroeger werd er bij intelligentie vooral gekeken naar iemands IQ (intelligentiequotiënt).

In 1998 publiceerde Daniel Goleman in Harvard Business Review zijn baanbrekende artikel “What makes a leader” en daarmee introduceerde hij het begrip emotionele intelligentie (EQ) in de wereld van organisaties.

EQ betekenis. Wat is de definitie van emotionele intelligentie?

De definitie van emotionele intelligentie is het intelligent omgaan met emoties. Dit is het vermogen om emoties van jezelf en van anderen waar te nemen, te interpreteren en te reguleren. Bij emotionele intelligentie hoort ook het vermogen om de emoties te gebruiken als leidraad bij het denken en handelen.

Emotionele intelligentie wordt ook wel omschreven als de combinatie van intrapersoonlijke (gericht op omgang met eigen emoties) en interpersoonlijke (gericht op omgang met anderen) intelligentie. Emotionele intelligentie is waarneembaar en toepasbaar in de dagelijkse praktijk.

Emotionele intelligentie wordt vaak gemeten met de emotiequotiënt, oftewel EQ. In de praktijk worden emotionele intelligentie en EQ als synoniemen gebruikt.

Het gaat niet slechts om kennis van emoties en hun werking; de publicaties van de laatste jaren over EQ zijn vooral gericht op hoe individuele personen EQ kunnen toepassen in hun dagelijkse gedrag (zelfmanagement) en in hun samenwerkingsrelaties teneinde een bepaald resultaat te bereiken.

Emotionele intelligentie kenmerken. Persoonlijkheidskenmerken van mensen met een hoog EQ

De kern van emotionele intelligentie is het samenspel tussen voelen en denken. Wanneer het voelen en denken goed op elkaar zijn afgestemd, blijkt dit de emotionele intelligentie te verhogen.

Globaal geformuleerd vallen de volgende persoonlijkheidskenmerken onder emotionele intelligentie:

• Flexibiliteit en realisme. Mensen met een goed ontwikkeld EQ zijn realistisch en goed in staat om op (veranderende) omstandigheden in te spelen en er soepel mee om te gaan
• Omgang met emoties. Stress en impulsief gedrag. Mensen met een hoog EQ kunnen het opbrengen om emoties en impulsen te reguleren, en te werken aan iets wat ze op langere termijn willen bereiken
• Algemene gemoedstoestand. Mensen met een hoog EQ denken positief over hun eigen mogelijkheden en laten zich niet snel uit het veld slaan
• Interpersoonlijk EQ. Empathie: Inlevingsvermogen en invoelend vermogen. Mensen met een hoog EQ zijn empathisch. Ze kunnen zich goed verplaatsen in de gevoelens van anderen. In de setting van een organisatie kunnen mensen met een hoog EQ talenten aantrekken en vasthouden. Ook zetten ze in op persoonlijke ontwikkeling van de mensen in de omgeving en zijn ze klantgericht.
• Intrapersoonlijk EQ. Inzicht in de eigen emoties: zelfkennis. Mensen met een hoog EQ zijn zich bewust van hun eigen emoties en van wat ze voelen. Mensen met een EQ hebben zelfvertrouwen, een realistische kijk op zichzelf, humor inclusief zelfspot en behoefte aan opbouwende feedback.
• Sociale en samenwerkingsvaardigheden. Mensen met een hoog EQ kunnen goed met zowel bekenden als vreemden omgaan

Mensen met een hoog EQ hebben ook vaak een hoge mate van zelfeffectiviteit. De kenmerken van personen met een laag EQ zijn dat ze op de bovenstaande persoonlijkheidskenmerken slecht scoren.

Mijn ervaring is dat heel veel leidinggevenden en managers nogal wat achterstallig onderhoud hebben op het vlak van zowel de intrapersoonlijke als de interpersoonlijke vaardigheden en daarom onvoldoende in staat zijn hun boodschappen goed af te stemmen op de persoon die voor hen staat.

Verband tussen IQ en EQ

Er is geen enkel verband tussen IQ en EQ. Ze worden bestuurd door twee totaal verschillende gedeelten van de hersenen. Individuele mensen kunnen nog zo’n hoog IQ hebben maar als ze de “bedrading” missen voor zelfobservatie en zelfreflectie of nauwelijks een antenne hebben om signalen van medewerkers/collega’s en managers op te vangen dan zal het duurzame succes uitblijven.

Iedereen kent wel voorbeelden van vakinhoudelijk zeer bekwame collega’s die, toen ze eenmaal promotie gemaakt hadden naar een leidinggevende functie, volledig mislukten in die nieuwe functie. De reden: meer dan voldoende IQ en technische vaardigheden maar een tekortschietend EQ.

EQ in organisaties. Kijken bedrijven te weinig naar soft skills?

De realiteit is dat er in veel organisaties nogal sceptisch tegen EQ wordt aangekeken omdat het nogal “soft” en niet-meetbaar zou zijn. Men gaat in bijvoorbeeld een assessment liever uit van meetbare zaken als intelligentiequotiënt (IQ) en vakkennis en -ervaring als men gaat bepalen wie goed functioneert en/of promotie maakt.

IQ en vakkennis zijn inderdaad belangrijk, maar iemands EQ bepaalt uiteindelijk of hij succesvol zal zijn in een organisatie. Dit geldt zowel voor managers en leidinggevenden (die zichzelf en anderen moeten aansturen) als voor niet-leidinggevende werknemers die in de dagelijkse praktijk veelvuldig moeten samenwerken met collega’s.